5. รูปํ เหตูติกถาวณฺณนา

[754-756] อิทานิ รูปํ เหตูติ กถานาม โหติฯ ตตฺถ เหตูติ กุสลมูลาทิโน เหตุเหตุสฺสาปิ นามํ, ยสฺส กสฺสจิ ปจฺจยสฺสาปิฯ อิมํ ปน วิภาคํ อกตฺวา ‘‘จตฺตาโร มหาภูตา เหตู’’ติ วจนมตฺตํ นิสฺสาย อวิเสเสเนว รูปํ เหตูติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อุตฺตราปถกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อโลโภ เหตูติ กิํ เต รูปํ อโลภสงฺขาโต เหตูติ ปุจฺฉติ, อิตโร ปฏิกฺขิปติฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ มหาภูตา อุปาทายรูปานํ อุปาทายเหตูติ เอตฺถ ปจฺจยฏฺเฐน เหตุภาโว วุตฺโต, น มูลฏฺเฐน, ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

รูปํ เหตูติกถาวณฺณนาฯ

[757-759] สเหตุกกถายมฺปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพติฯ

รูปํ สเหตุกนฺติกถาวณฺณนาฯ

7. รูปํ กุสลากุสลนฺติกถาวณฺณนา

[760-764] อิทานิ รูปํ กุสลากุสลนฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘กายกมฺมํ วจีกมฺมํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปี’’ติวจนํ นิสฺสาย กายวจีกมฺมสงฺขาตํ กายวิญฺญตฺติวจีวิญฺญตฺติรูปํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหิสาสกานญฺเจว สมฺมิติยานญฺจ; เต สนฺธาย รูปํ กุสลนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ เต รูปํ กุสลํ, เอวํวิเธน อเนน ภวิตพฺพ’’นฺติ โจเทตุํ สารมฺมณนฺติ อาทิมาหฯ ปรโต อกุสลปญฺเหปิ เอเสว นโยฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

รูปํ กุสลากุสลนฺติกถาวณฺณนาฯ

8. รูปํ วิปาโกติกถาวณฺณนา

[765-767] อิทานิ รูปํ วิปาโกติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยํ กมฺมสฺส กตตฺตา อุปฺปนฺนา จิตฺตเจตสิกา วิย กมฺมสฺส กตตฺตา อุปฺปนฺนํ ตํ รูปมฺปิ วิปาโกติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานญฺเจว สมฺมิติยานญฺจ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ เต รูปํ วิปาโก, เอวํวิเธน อเนน ภวิตพฺพ’’นฺติ โจเทตุํ สุขเวทนียนฺติอาทิมาหฯ เสสํ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ

รูปํ วิปาโกติกถาวณฺณนาฯ

9. รูปํ รูปาวจรารูปาวจรนฺติกถาวณฺณนา

[768-770] อิทานิ รูปํ รูปาวจรารูปาวจรนฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยํ กามาวจรกมฺมสฺส กตตฺตา รูปํ, ตํ ยสฺมา กามาวจรํ, ตสฺมา รูปาวจรารูปาวจรกมฺมานมฺปิ กตตฺตา รูเปน รูปาวจรารูปาวจเรน ภวิตพฺพนฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย อตฺถิ รูปํ รูปาวจรารูปาวจรนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวาติฯ

รูปํ รูปาวจรารูปาวจรนฺติกถาวณฺณนาฯ

10. รูปารูปธาตุปริยาปนฺนกถาวณฺณนา

[771-775] อิทานิ รูปราโค รูปธาตุปริยาปนฺโน อรูปราโค อรูปธาตุปริยาปนฺโนติ กถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา กามราโค กามธาตุปริยาปนฺโน, ตสฺมา รูปราคารูปราเคหิปิ รูปธาตุอรูปธาตุปริยาปนฺเนหิ ภวิตพฺพนฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ เกวลญฺหิ ตตฺถ ‘‘รูปธาตุํ อนุเสติ, อรูปธาตุํ อนุเสตี’’ติ ปทํ วิเสโสฯ สา จ ลทฺธิ อนฺธกานญฺเจว สมฺมิติยานญฺจฯ อยํ อนฺธกานํเยวาติฯ

รูปราโค รูปธาตุปริยาปนฺโน อรูปราโค อรูปธาตุปริยาปนฺโนติกถาวณฺณนาฯ

รูปารูปธาตุปริยาปนฺนกถาวณฺณนาฯ

โสฬสโม วคฺโคฯ